มะไฟ (Rambeh Bambi)

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ต้นมะแฟน
-สมุนไพรแก้ไข้ของอีสาน
-ผลไม้โบราณรสเปรี้ยว
-เนื้อไม้มะแฟนมีความเหนียว เมื่อตัดใหม่ ๆ แก่นจะเป็นสีแดง พอทิ้งไว้นาน ๆ จะเป็นสีอิฐหรือสีน้ำตาลคล้ำ เสี้ยนไม้มักสน เนื้อไม้ละเอียดและสม่ำเสมอพอประมาณ เลื่อย ผ่า ไสกบ ตกแต่งได้ง่าย สามารถนำมาใช้ทำเสาอาคารบ้านเรือน กระดานพื้น ฝา ฝ้า เพดาน ประตู หน้าต่าง วงกบ กรอบรูป กรอบกระจก กรอบประตูหน้าต่าง เครื่องเรือน เครื่องใช้ทางการเกษตร ไถ หัวหมูไถ ใช้ทำฟืน
ชื่อวิทยาศาสตร์ :Protium serratum (Wall.) Engl
ชื่ออื่น :กะตีบ กะโปกหมา (ประจวบคีรีขันธ์) ค้อลิง (ชัยภูมิ) ปี (เหนือ) ผี พีเซ ฟีแซ (กะเหรี่ยง-เชียงใหม่) แฟนส้ม (เลย) มะตรี สัพะตรี (เขมร-จันทบุรี) ส้มแป้น (นครราชสีมา)
ชื่อวงศ์ :BURSERACEAE
ลักษณะ
เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงใหญ่ ผลัดใบ สูง 10-25 เมตร ลำต้นค่อนข้างเปลาตรง เปลือกสีน้ำตาล แตกเป็นสะเก็ดโต ๆ เรือนยอดค่อนข้างทึบ ใบ เป็นช่อแบบขนนก ช่อใบติดเรียงสลับ แต่ละแขนงจะมีใบย่อย 3-11 ใบ ติดตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ยกเว้นใบยอดช่อจะเป็นใบเดี่ยว ทรงใบรูปรี หรือรูปแกนขอบขนาน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 6-13 ซม. โคนใบเบี้ยว ปลายใบหยักคอดเป็นติ่ง เนื้อใบหนา ใบแก่เกลี้ยง จะเปลี่ยนเป็นสีแดงอิฐหรือสีแสด ขอบใบอ่อนหยัก เป็นฟันเลื่อย ส่วนใบแก่มักเรียบ หรือเป็นคลื่นห่าง ๆ ดอก เล็กสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน ออกรวมกันเป็นช่อโต ๆ ตามง่ามใบและปลายกิ่ง ในแต่ละช่อจะมีทั้งดอกสมบูรณ์เพศ และดอกแยกเพศ โคนกลีบรองกลีบดอกติดกันเป็นรูปถ้วยตื้น ๆ ปลายแยกเป็นแฉกเล็ก ๆ 5 แฉก กลีบดอก มี 5 กลีบ มีขนด้านนอก เกสรผู้มี 10 อัน ผล ค่อนข้างกลม เป็นปุ่มปม 2-4 พู วัดผ่าศูนย์กลางได้ 1-2 ซม. ผลสุกสีน้ำตาลดำ
สรรพคุณ
-รากสดหรือรากแห้งนำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาแก้พิษซาง พิษตานซาง ถอนพิษผิดสำแดง และเป็นยาถอนพิษต่าง ๆ
-รากนำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาแก้ไข้ ถอนพิษไข้กลับไข้ซ้ำ กระทุ้งพิษไข้หัว ไข้เหนือ
-ช่วยแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ
-ผลมีสรรพคุณเป็นยารักษาแผลในปาก