ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นว่านน้ำ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Acorus calamus L.

ชื่อภาษาอังกฤษ : Mytle Grass, Sweet Flag, Calamus, Calamus Flargoot, Flag Root, Sweet Sedge

ชื่ออื่นๆ : ตะไคร้น้ำ, ว่านน้ำเล็ก, ส้มชื่น

ลำต้น : เป็นไม้ล้มลุก เหง้าอยู่ใต้ดิน เหง้าเป็นรูปทรงกระบอกค่อนข้างแบน ลักษณะเป็นข้อ ๆ มองเห็นชัด ผิวนอกเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีน้ำตาลอมชมพู เนื้อภายในเป็นสีเนื้อแก่ มีกลิ่นหอม รสเผ็ดร้อนฉุนและขม

ใบ : เป็นใบเดี่ยว แข็งตั้งตรง รูปร่างแบนเรียวยาวคล้ายใบดาบฝรั่ง ปลายใบแหลม ใบค่อนข้างฉ่ำน้ำ แผ่นใบเรียบ ใบมีกลิ่นหอม

ดอก : ออกเป็นช่ออัดกันแน่นเป็นแท่งรูปทรงกระบอก แทงออกจากเหง้า ดอกสีเขียว

ผล : เป็นผลสด คล้ายลูกข่างหรือปริซึม ปลายบนคล้ายพีรามิด ผลเมื่อสุกจะเป็นสีแดง

เมล็ด : รูปรี

แยกหน่อ

- ราก แก้ปวดท้อง บำรุงธาตุ แก้จุก ขับลมในลำไส้

- เหง้า ใช้ขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ แก้โรคผิวหนัง

- น้ำมันหอมระเหย แก้ชัก ขับแก๊สในท้อง ทำให้เจริญอาหาร ช่วยการย่อย

- ผลอ่อน นำมารับประทานร่วมกับลาบ

- ช่อดอกอ่อนๆ จะมีรสหวาน เด็กชอบกิน

- รากอ่อน เด็กในประเทศเนเธอร์แลนด์จะชอบนำมาเคี้ยวเล่นเป็นหมากฝรั่ง

- เหง้าสด นำมาสกัดน้ำมันหอมระเหย ใช้แต่งกลิ่นเครื่องสำอาง สบู่ ผงซักฟอก น้ำหอม ครีม โลชั่น

- เหง้า นำมาใช้ไล่ยุงและแมลง

- รากใช้เป็นยาเบื่อแมลง