ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นไพล

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr.

ชื่อภาษาอังกฤษ : Phlai, Cassumunar ginger, Bengal root

ชื่ออื่นๆ : ปูลอย, ปูเลย, ว่านไฟ

ลำต้น : เป็นไม้ล้มลุก มีลำต้นใต้ดินเป็นเหง้ามีขนาดใหญ่ และเป็นข้อ เปลือกสีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อในหัวสีเหลืองอมส้ม แทงหน่อหรือลำต้นเทียมขึ้นเป็นกอ

ใบ : เป็นใบเดี่ยว ใบรูปใบหอกแกมรูปขอบขนาน ขอบใบเรียบ ปลายใบเรียวแหลม โคนใบมน แผ่นใบบาง โคนก้านใบแผ่ออกมีหูใบ

ดอก : ออกเป็นช่อ แทงช่อดอกออกจากเหง้าใต้ดิน ใบประดับสีม่วงซ้อนกันแน่น ดอกสีเหลืองนวล

ผล : เป็นผลแห้งแตก รูปทรงกลม

เมล็ด : กลมแข็ง ผิวเป็นมัน สีดำ

เพาะเมล็ด แง่ง หรือเหง้า

ปลูกได้ในดินร่วนซุย ต้องการน้ำปานกลาง ชอบแดดจัด

- เหง้า แก้ท้องขึ้น ท้องอืดเฟ้อ ขับลม แก้บิด ท้องเดิน ขับประจำเดือนสตรี ทาแก้ฟกบวม แก้ผื่นคัน เป็นยารักษาหืด เป็นยากันเล็บถอด ใช้ต้มน้ำอาบหลังคลอด

- น้ำคั้นจากเหง้า รักษาอาการเคล็ดขัดยอก ฟกบวม แพลงช้ำเมื่อย

- หัว ช่วยขับระดู ประจำเดือนสตรี เลือดร้าย แก้มุตกิตระดูขาว แก้อาเจียน แก้ปวดฟัน

- ดอก ขับระดู ขับโลหิตกระจายเลือดเสีย แก้ชำใน

- ใบ แก้ไข้ ปวดเมื่อย แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว แก้เมื่อย

- ลำต้นเหนือดิน แก้ธาตุพิการ แก้อุจจาระพิการ

- ราก แก้อาเจียนเป็นโลหิต แก้เลือดกำเดาออกทางปากทางจมูก

- ช่วยไล่แมลง ฆ่าแมลง

- ช่วยกันยุงและไล่ยุง

- ทำครีมไพล, น้ำมันไพล, ไพลผง, ไพลขัดผิว, ไพลทาหน้าได้

- ช่อดอก ต้มจิ้มน้ำพริก