ต้นว่านไพลดำ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Zingiber ottensii Valeton

ชื่ออื่นๆ : ไพลม่วง, ปูเลยดำ, ดากเงาะ, จะเงาะ

ลำต้น : เป็นไม้ล้มลุก มีเหง้าใต้ดิน เนื้อในสีม่วงอ่อน

ใบ : เป็นใบเดี่ยว รูปขอบขนาน ปลายใบเรียว โคนใบมน ขอบใบเรียบ แผ่นใบหนาผิวใบเกลี้ยง

ดอก : ออกเป็นช่อจากเหง้า ใบประดับสีแดงคลํ้า หรือสีแดงแกมเขียว แล้วเปลี่ยนเป็นสีแดง ดอกสีขาว มีแต้มสีเหลืองอ่อน

ผล : แห้งแตกได้ รูปทรงกระบอก สีแดง

แยกหน่อ เพาะเมล็ด

ปลูกได้ในดินร่วน ต้องการน้ำปานกลาง ชอบแดดรำไร

- ช่อดอกอ่อน เป็นยาระบาย

- ลำต้น ใช้เป็นยารักษาโรคกระเพาะอาหารหรือลำไส้เป็นพิษ

- เหง้า แก้อาการบอบช้ำ เป็นยาอายุวัฒนะ บำรุงกำลัง แก้โรคกระเพาะอาหารและลำไส้ ช่วยขับประจำเดือน ช่วยเจริญอาหาร แก้บิด ขับลม เป็นยาระบายอ่อนๆ

- ราก แก้เลือดกำเดาออกทางปาก แก้อาเจียนเป็นเลือด

- ช่อดอกอ่อน รับประทานสดเป็นผักกับแกงหน่อไม้หรือซุบหน่อไม้

- เหง้า ใช้เป็นเครื่องเทศปรุงอาหารแทนข่า