กฤษณา

ชื่อวิทยาศาสตร์:    Aquilaria crassna
ชื่อวงศ์:    THYMELAEACEAE
ชื่อสามัญ:    Eagle wood,Lignum Aloes,Agarwood,Aloe Wood,Calambac,Aglia, Akyaw.
ชื่อพื้นเมือง:    ไม้หอม,กายูการู,กายูกาฮู,อครุ,ตคร,ติ่มเฮียง
ลักษณะทั่วไป:
    ต้น    เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ไม่ผลัดใบ สูง 18-30 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มทรงเจดีย์ต่ำ ๆ หรือรูปกรวย ลำต้นเปลาตรง มักมีพูพอนที่โคนต้นเมื่อมีอายุมาก เปลือกนอกเรียบสีเทา แตกเป็นร่องยาวตื้นๆ ตามกิ่งอ่อนมีขนสีขาวปกคลุม มีรูระบายอากาศสีน้ำตาลอ่อนทั่วไป เปลือกนอกจะปริ เป็นร่องเล็ก ๆ เมื่อมีอายุมาก ๆ ส่วนเปลือกชั้นในมีสีขาวอมเหลือง
    ใบ    เป็นชนิดใบเดี่ยว รูปมน รูปไข่กลับหรือรูปยาวขอบขนานออกเรียงสลับกัน เนื้อใบเป็นมัน ปลายใบเรียวแหลม ใบกว้าง 2.5-3.5 เซนติเมตร ยาว 7-9 เซนติเมตร ใบแก่เกลี้ยงเป็นมัน แต่ใบอ่อนสั้นและคล้ายไหม ขอบใบเรียบ
    ดอก    สีขาว ไม่มีกลีบดอก กลีบเลี้ยงโคนติดกันเป็นหลอดสั้น ปลายแยกเป็น 5 แฉก ติดทน กลีบดอก 5 กลีบ เกสรเพศผู้มี 10 อัน ออกเป็นช่อเล็ก ๆ มีกลิ่นหอม เป็นดอกสมบูรณ์เพศ เกิดที่ง่ามใบหรือยอด เป็นแบบ Axillary หรือ Terminal umbles ก้านดอกสั้น มีขนนุ่มอยู่ทั่วไป ตามง่ามใบและดอก
    ฝัก/ผล    รูปกลมรี มีเส้นแคบตามยาวของผล ผิวขรุขระเป็นลายสีเขียว มีขนละเอียดสั้นคล้ายกำมะหยี่ พอแก่แตกอ้าออก
    เมล็ด    กลมรี สีน้ำตาลเข้ม มี 1-2 เมล็ด แบบ Ovoid ขนาดของเมล็ดยาว 5-6 เซนติเมตร มีหางเมล็ดมีแดงหรือส้มปกคลุมด้วยขนสั้นนิ่มมีสีแดงอมน้ำตาล
ฤดูกาลออกดอก:    ช่วงฤดูร้อน และกลายเป็นผลแก่ในประมาณเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน
การขยายพันธุ์:    เพาะเมล็ด การตอนกิ่ง และการปักชำ
ส่วนที่มีกลิ่นหอม:    ดอก
การใช้ประโยชน์:    - น้ำหอม
                             - สมุนไพร
ถิ่นกำเนิด:    ลาว กัมพูชา เวียดนาม
แหล่งที่พบ:    ภาคตะวันออกและภาคตะวันออกเฉียงใต้
สรรพคุณทางยา:  - เนื้อไม้   รสขม หอม เป็นยาบำรุงหัวใจ (คือมีอาการหน้าเขียวตาเขียว) ช่วยตับ ปอด ให้เป็นปกติ แพทย์ตามชนบทใช้ปรุงเป็นยาหอมแก้ลมหน้ามืดวิงเวียน ผสมเครื่องหอมทุกชนิด ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องหอม เช่น ธูปหอม น้ำอบไทย สุมศีรษะ แก้ลมทรางสำหรับเด็ก รับประทานให้ชุ่มชื่นหัวใจ กฤษณาชนิด Aquilaria agallocha ใช้เนื้อไม้เป็นยารักษาโรคปวดข้อ
                          - น้ำมันจากเมล็ด  รักษาโรคเรื้อน และโรคผิวหนังได้