ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นประยงค์

ชื่อวิทยาศาสตร์ของต้นประยงค์ : Aglaia odorata Lour.

ชื่อภาษาอังกฤษของต้นประยงค์ : Chinese rice flower, Chinese perfume plant, Mock lemon

ชื่ออื่นๆ ของต้นประยงค์ : ขะยง, ขะยม, ประยงค์ใบใหญ่, พะยงค์, ประยงค์บ้าน, หอมไกล, ยม

ลักษณะลำต้นของต้นประยงค์ : เป็นไม้พุ่ม ลำต้นแตกกิ่งก้านง่าย เปลือกสีเทา ทรงพุ่มค่อนข้างกลม เนื้อไม้เปราะหักง่าย

ลักษณะใบของต้นประยงค์ : เป็นใบประกอบขนนกปลายคี่ แผ่นใบรูปรี ปลายใบมน โคนใบแหลม ขอบใบเรียบ แผ่นใบเรียบ สีเขียวเป็นมัน ก้านใบแผ่ออกเป็นปึก

ลักษณะดอกของต้นประยงค์ : ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกสีเหลือง ออกดอกตลอดปี ดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ

ลักษณะผลของต้นประยงค์ : ทรงกลมรี ผิวเรียบเป็นมัน ผลอ่อนสีเหลืองอ่อน ผลสุกสีแดงเข้มอมดำ

ลักษณะเมล็ดของต้นประยงค์ : รูปไข่ สีน้ำตาล

ตอนกิ่ง ปักชำ และเพาะเมล็ด

ปลูกได้ในดินทุกชนิด ต้องการน้ำน้อย ชอบแดดจัด ทนแล้งได้ดี เจริญเติบโตช้า

- ใบ และก้าน พอกแก้ฟกช้ำ แผลฝีหนอง รักษากามโรค เป็นยาสำหรับสตรีที่มีประจำเดือนมากผิดปกติ

- ดอก แก้ไอ วิงเวียนศีรษะ ทำให้หูตาสว่าง ฟอกปอด ลดการอึดอัดแน่นหน้าอก แก้เมาค้าง ดับร้อน แก้กระหายน้ำ แก้อัมพาต เร่งการคลอด เป็นยากวาดเด็ก

- ราก แก้เลือด แก้กำเดา ทำให้อาเจียน ถอนพิษเบื่อเมา ช่วยให้เจริญอาหาร แก้ผอมแห้งแรงน้อย แก้อาเจียนเป็นโลหิต แก้ไข้

- ดอก ทำให้ชากลิ่นหอมขึ้น แก้ร้อนดับกระหาย แก้อึดอัดแน่นหน้าอก แก้เวียนศีรษะ แก้อาการเมาค้าง ทำให้หูตาสว่าง

หากปลูกไว้เป็นไม้ประจำบ้านจะช่วยเสริมสร้างความมั่นคงยั่งยืนให้แก่ชีวิต ช่วยปกป้องคุ้มครองให้แคล้วคลาดจากอันตรายทั้งปวง ช่วยเสริมดวงทางคงกระพันชาตรี เพิ่มเดชให้ตัวเอง และเพื่อความเป็นสิริมงคลให้ปลูกต้นประยงค์ในวันเสาร์เพื่อเอาคุณ และควรปลูกในทางทิศตะวันตกของบริเวณบ้าน

- ปลูกเป็นไม้ประดับ อาคารตามบ้าน สวนสาธารณะต่างๆ หรือ ใช้ปลูกประดับรั้ว ให้ร่มเงา

- ดอก นำมาอบเสื้อผ้าให้มีกลิ่นหอม หรือใช้แต่งกลิ่นใบชา นำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยเป็นส่วนผสมของน้ำหอม หรือทำน้ำมันนวดบรรเทาอาการปวดเมื่อย

- น้ำต้มจากใบประยงค์ใช้รดแปลงผัก ช่วยป้องกันแมลงศัตรูพืช ออกฤทธิ์ป้องกันการกัดกินของแมลงได้ โดยเฉพาะหนอนกระทู้ชนิดต่างๆ

- สารสกัดจากใบ และดอก ใช้ยับยั้งการงอกของเมล็ดพันธุ์พืชบางชนิดได้