ตะไคร้ต้น

ลักษณะต่างๆ ของตะไคร้ต้น    
   
ลักษณะลำต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ความสูง ๕-๑๒ เมตร เส้นผ่าศูนย์กลางของลำต้น ๖-๒๐ เซนติเมตร ผิวลำต้นเกลี้ยง ไม่มีขนปกคลุม    
ลักษณะใบ ใบมีลักษณะเป็นใบเลี้ยงคู่ เกิดจากส่วนของกิ่งที่แผ่ออกมาจากลำต้น ประกอบด้วยก้านใบและแผ่นใบ เป็นใบเดี่ยว มีลักษณะยาวเรียว เรียงสลับ หลังใบสีเขียว ท้องใบมีสีขาวนวล ใบมีขนาด ๑.๘๖ x ๖.๓๒ ซม. เมื่อออกดอกใบจะกลายเป็นสีเหลืองและจะหลุดร่วงไป    
ลักษณะดอก ออกดอกเป็นช่อสั้นๆ รวมกันเป็นกระจุกที่ซอกใบ ดอกสีขาวนวลหรือสีครีม มีกลิ่นหอม ออกดอกในเดือนธันวาคม - กุมภาพันธ์    
ลักษณะผล ผลกลมขนาด ๐.๘-๐.๙ ซม. ผลมีสีเขียว เมื่อแก่จัดเป็นสีม่วงเข้ม ผลแก่ช่วงเดือนกรกฎาคม – ตุลาคม เนื้อผลมีกลิ่นหอมแรง    
ลักษณะราก เป็นระบบรากแก้ว และมีรากแขนงแผ่ออกไปตามด้านข้าง ส่วนของรากจะแข็งและเหนียวมีกลิ่นหอม    
   
ส่วนของพืชที่นำมาใช้ประโยชน์    
ผล ใช้เป็นเครื่องเทศในการปรุงอาหาร    
ส่วนของราก ดอก และผลนำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยโดยการกลั่นด้วยน้ำ ชนิดของน้ำมันหอมระเหย Citral ๗๐–๘๕ % สารที่พบเป็น alpha - citral และ beta – citral, Limonene, Geraniol, Neral, α -pinene    
   
คุณสมบัติของน้ำมัน สีเหลืองอ่อน หรือสีน้ำตาลอ่อน กลิ่นคล้ายมะนาว ต้านการติดเชื้อ ต้านการอักเสบ ขยายหลอดเลือดลดความดันโลหิต ระงับประสาททำให้สงบ ลดอุณภูมิของร่างกายลงได้    
การใช้ประโยชน์ เป็นเครื่องเทศในการปรุงอาหาร ใช้เป็นยาสมานแผล ยาฆ่าเชื้อโรค เป็นส่วนผสมที่สำคัญในสบู่ ยาระงับกลิ่น ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอางและเครื่องหอมโดยนำน้ำมันหอมระเหยที่กลั่นได้ไปผสมกับส่วนผสมอื่นๆเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ หรือนำไปผสมใช้ในการผลิตยาฆ่าแมลงหรือป้องกันยุง และสามารถนำ Citral ที่พบในน้ำมันหอมระเหยมาเป็นสารเริ่มต้นในการผลิตไอโอโนน (ionone) และวิตามินเอได้    
   
ที่มา : ศูนย์วิจัยพืชสวนเชียงราย